حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی سیاستهای کلی «علم و فناوري» را که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شده است، ابلاغ کردند .
متن سیاستهای کلی علم و فناوري که به رؤسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شده، به این شرح است :
بسم الله الرحمن الرحيم
سياست‌هاي كلي علم و فناوري (نظام آموزش عالي، تحقيقات و فناوري )
1- جهاد مستمر علمي با هدف كسب مرجعيت علمي و فناوري در جهان با تأكيد بر :
1-1- توليد علم و توسعه نوآوري و نظريه پردازي .
2-1- ارتقاء جايگاه جهاني كشور در علم و فناوري و تبديل ايران به قطب علمي و فناوري جهان اسلام .
3-1- توسعه علوم پايه و تحقيقات بنيادي .
4-1- تحول و ارتقاء علوم انساني بويژه تعميق شناخت معارف ديني و مباني انقلاب اسلامي با: تقويت جايگاه و منزلت اين علوم، جذب افراد مستعد و با انگيزه، اصلاح و بازنگري در متون، برنامه‌ها و روش‌هاي آموزشي و ارتقاء كمي و كيفي مراكز و فعاليت‌هاي پژوهشي مربوط .
5-1- دستيابي به علوم و فناوري‌هاي پيشرفته با سياستگذاري و برنامه ريزي ويژه .
تولید علم منتج از انجام تحقیقات می باشد و برای انجام تحقیقات موثر در تولید علم پارامتر های زیر لازم است:
1- داشتن ایده نو بر اساس دانش روز دنیا، یا داشتن ایده موثر بر اساس نیاز کشور در تحقیق با هدف تولید محصولات استراتژیک، که ایده خود در پی داشتن اطلاعات به روز از دستاورد های بین المللی و نیز آگاهی از اولویت های تحقیقات و فناوری کشور حاصل می شود که این امر نیز مستلزم دسترسی به مجلات و کتب مرجع جدید می باشد.
2- انگیزه انجام تحقیق که ناشی از ارتقا منزلت محقق و در اختیار داشتن بودجه و حمایت های معنوی لازم می باشد.
لذا با در نظر داشتن موارد فوق راهکار های اجرایی ذیل پیشنهاد می گردد:
الف) دسترسی اساتید، محققان و دانشجویان دکتر تخصصی و دانشگاه ها به منابع اطلاعاتی روز دنیا (کتب و مجلات کلیدی و مطرح در زمینه های مختلف علمی (مقالات منتشر شده) ) گسترده تر و تسهیل یافته تر باشد. ( پرداخت هزینه عضویت برای استفاده از مقالات مجلات توسط دانشگاه، در اختیار داشتن سرعت بالای اینترنت، کاهش محدوده فیلترینگ سایت ها برای اعضا فوق الذکر.)
ب) با هدف افزایش سطح علمی اعضاء هیات علمی دانشگاه :
ب- 1) برگزاری سخنرانی های علمی توسط اعضا هیات علمی دانشگاه حداقل سالانه یک جلسه دارای امتیازشرطی برای ارتقاء بوده و این امتیاز قابل جبران از طریق فعالیت های دیگر نباشد.
ب- 2) برگزاری مرتب ژورنال کلاب در گروه های آموزشی دارای امتیاز برای ارتقا برای اساتید شرکت کننده از همان گروه ( مجری ژورنال کلاب)باشد.
ج) با هدف افزایش سطح علمی دانشجویان :
ج-1) نمره قبولی پایان ترم برای دروس تئوری به جای 10 برای تمام دروس 12 تعریف شود.
ج-2) رزیدنت های آموزشی ملزم به انتشار یک مقاله گردآوری قبل از آزمون جامع بورد باشند و این موضوع شرط ضروری برای ثبت پروپوزال باشد.
د) شاخص ها ی فارغ التحصیلی رزیدنت ها و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری عمومی:
د-1) نوع پایاننامه (تحقیقاتی یا فناورانه) و تعداد مقالات خواسته شده بر اساس آن متناسب باشد و در مورد رزیدنت ها سختگیری و دقت نظر بیشتری در نظر گرفته شود.
و) طرح ها و پایاننامه های فناورانه برای تولید مواد لازم در تحقیقات از نظر مادی و معنوی حمایت شوند. (میزان امتیاز مورد مطالبه با توجه به میزان بودجه در اختیار متناسب با نوع و اهمیت طرح برای کشورباشد .)
2- بهينه سازي عملكرد و ساختار نظام آموزشي و تحقيقاتي كشور به منظور دستيابي به اهداف سند چشم‌انداز و شكوفايي علمي با تأكيد بر :
1-2- مديريت دانش و پژوهش و انسجام بخشي در سياستگذاري، برنامه ريزي و نظارت راهبردي در حوزه علم و فناوري و ارتقاء مستمر شاخص‌ها و روزآمدسازي نقشه جامع علمي كشور با توجه به تحولات علمي و فني در منطقه و جهان .
2-2- اصلاح نظام پذيرش دانشجو و توجه ويژه به استعداد و علاقمندي دانشجويان در انتخاب رشته تحصيلي و افزايش ورود دانشجويان به دوره‌هاي تحصيلات تكميلي .
3-2- ساماندهي و تقويت نظام هاي نظارت، ارزيابي، اعتبارسنجي و رتبه بندي در حوزه‌هاي علم و فناوري .
4-2- ساماندهي نظام ملي آمار و اطلاعات علمي، پژوهشي و فناوري جامع و كارآمد .
5-2- حمايت از تأسيس و توسعه شهرك ها و پارك‌هاي علم و فناوري .
6-2- توزيع عادلانه فرصت‌ها و امكانات تحصيل و تحقيق در آموزش عالي در سراسر كشور .
7-2- شناسايي نخبگان، پرورش استعدادهاي درخشان و حفظ و جذب سرمايه‌هاي انساني .
8-2- افزايش بودجه تحقيق و پژوهش به حداقل 4% توليد ناخالص داخلي تا پايان سال 1404 با تأكيد بر مصرف بهينه منابع و ارتقاء بهره‌وري .
الف) افزایش حمایت های مالی انجام گرفته از پروژه های تحقیقاتی دانشجویان نخبه به نسبت عموم دانشجویان.
ب) برگزاری جلسات سخنرانی معرفی رشته ها در دانشگاه توسط اساتید دارای توانمندی های لازم برای دانش آموزان و دانش جویان مقاطع کارشناسی در طی دوره های منسجم در قالب کارگاه یا جشنواره (یاهر عنوان مناسب دیگر)
ج)به منظور کاهش فاصله زمانی نگارش پروپوزال تا دریافت بودجه و تهیه امکانات لازم برای تحقیق که واقعا در عمل زمان زیادی اتلاف می شود، بودجه پژوهشی دانشکده ها بر اساس عملکرد قبلی و تعاریف مشخص در اختیار اعضاء هیات علمی دانشکده قرار گیرد و در قبال آن برون ده مشخص مطالبه شود که این عملکرد تاثیر گذار در ارتقاء اعضا باشد.
د) شاخص های گزینش اعضاء هیات علمی دانشگاه و رزیدنت ها در طی مصاحبه و بررسی رزومه بازنگری شده و افراد توانمندتر از نظر داشتن اطلاعات به روز از دستاورد های بین المللی و نیز آگاهی از اولویت های تحقیقات و فناوری کشور و نیز داشتن افق و دیدگاه علمی باز بر اساس دانش روز دنیا انتخاب شوند.
ه) حمایت از شرکت های دانش بنیان دارای برنامه تولید محصولات استراتژیک با ارائه فرم های بلاعوض
3- حاكميت مباني، ارزش‌ها، اخلاق و موازين اسلامي در نظام آموزش عالي، تحقيقات و فناوري و تحقق دانشگاه اسلامي با تأكيد بر :
1-3- اهتمام به نظام تعليم و تربيت اسلامي و اصل پرورش در كنار آموزش و پژوهش و ارتقاء سلامت روحي و معنوي دانش پژوهان و آگاهي‌ها و نشاط سياسي آنان .
2-3- تربيت اساتيد و دانشجويان مؤمن به اسلام، برخوردار از مكارم اخلاقي، عامل به احكام اسلامي، متعهد به انقلاب اسلامي و علاقمند به اعتلاي كشور .
3-3- حفظ موازين اسلامي و ارزش‌هاي فرهنگي و اجتماعي در استفاده از علم و فناوري .
4- تقويت عزم ملي و افزايش درك اجتماعي نسبت به اهميت توسعه علم و فناوري :
1-4- تقويت و گسترش گفتمان توليد علم و جنبش نرم‌افزاري در كشور .
2-4- ارتقاء روحيه نشاط، اميد، خودباوري، نوآوري نظام‌مند، شجاعت علمي و كار جمعي و وجدان كاري .
3-4- تشكيل كرسي‌هاي نظريه پردازي و تقويت فرهنگ كسب و كار دانش‌بنيان و تبادل آراء و تضارب افكار، آزادانديشي علمي .
4-4- ارتقاء منزلت و بهبود معيشت استادان، محققان و دانش‌پژوهان و اشتغال دانش آموختگان .
5-4- احياء تاريخ علمي و فرهنگي مسلمانان و ايران و الگوسازي از مفاخر و چهره‌هاي موفق عرصه علم و فناوري .
6-4- گسترش حمايت‌هاي هدفمند مادي و معنوي از نخبگان و نوآوران و فعاليت‌هاي عرصه علم و فناوري .
الف) اهمیت دادن و تبلیغ استفاده از تولید ملی در سطح جامعه
ب) اهمیت دادن به تولید محصولات با کیفیت قابل رقابت با نوع خلرجی با حمایت مالی و معنوی از تولید کنندگان
ج) برگزاری سخنرانی ها و دعوت از مدیران و بنیان گذاران موفق شرکت های معروف و مطرح بین المللی که از شرکت های نوپا دانش بنیان به شرکت های تجاری موفق تبدیل شده اند.
د) دعوت از اساتید شناختته شده دارای جوایز بین المللی نظیر جایزه نوبل و نیز اساتید شناخته شده و موثر در پیشرفت علم و فناوری در جهان، برای سخنرانی در دانشگاه ها
و) افزایش تعرفه حق التحقیق و حق التدریس اعضاء هیات علمی و مدرسین دانشگاه ها
ه) افزایش حق محرومیت از مطب اعضاء هیات علمی تمام وقت دانشگاه ها
و) فراهم آوردن امکانات فرهنگی و ورزشی مناسب ، کافی،و موثر برای فرزندان اعضاء هیات علمی و کارمندان دانشگاه ها در طول سال ( مهد کودک، مدرسه، باشگاه، گردش علمی،و برنامه های فرهنگی و ...)
5- ايجاد تحول در ارتباط ميان نظام آموزش عالي، تحقيقات و فناوري با ساير بخش‌ها با تأكيد بر :
1-5- افزايش سهم علم و فناوري در اقتصاد و درآمد ملي، ازدياد توان ملي و ارتقاء كارآمدي .
2-5- حمايت مادي و معنوي از فرآيند تبديل ايده به محصول و افزايش سهم توليد محصولات و خدمات مبتني بر دانش پيشرفته و فناوري داخلي در توليد ناخالص داخلي با هدف دستيابي به سهم 50 درصد .
3-5- تحكيم و تعميق پيوند حوزه و دانشگاه و تقويت همكاري‌هاي مستمر راهبردي .
4-5- تنظيم رابطه متقابل تحصيل با اشتغال و متناسب سازي سطوح و رشته‌هاي تحصيلي با نقشه جامع علمي كشور و نيازهاي توليد و اشتغال .
5-5- تعيين اولويت‌ها در آموزش و پژوهش با توجه به مزيت‌ها، ظرفيت‌ها و نيازهاي كشور و الزامات نيل به جايگاه اول علمي و فناوري در منطقه .
6-5- حمايت از مالكيت فكري و معنوي و تكميل زيرساخت‌ها و قوانين و مقررات مربوط .
7-5- افزايش نقش و مشاركت بخش‌هاي غيردولتي در حوزه علم و فناوري و ارتقاء سهم وقف و امور خيريه در اين حوزه .
8- 5- توسعه و تقويت شبكه‌هاي ارتباطات ملي و فراملي ميان دانشگاه‌ها، مراكز علمي، دانشمندان و پژوهشگران و بنگاه‌هاي توسعه فناوري و نوآوري داخلي و خارجي و گسترش همكاري‌ها در سطوح دولتي و نهادهاي مردمي با اولويت كشورهاي اسلامي .
الف) حمایت مالی و معنوی از اعضاء هیات علمی و غیر هیات علمی که موفق به صادرات محصول یا دانش فنی حاصل از تحقیقات خود شده اند، از طریق ارائه تسهیلات و معافیت های مالیاتی و گمرکی و نیز ارتقا ء شغلی ( هر دو متناسب با میزان ارزآوری)
ب) تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز صنعت توسط دانشگاه با تعامل بین صنعت و دانشگاه
ج) آشنایی اساتید و پژوهشگران با مبانی و قوانین مالکیت فکری و معنوی از طریق برگزاری کارگاه یا ارائه بسته های آموزشی در شسط دانشگاه
د) ملزم و آشنا بودن مجریان قانون به حمایت از شکایات اساتید و پژوهشگران دانشگاه در زمینه عدم رعایت مالکیت فکری و معنوی ( داشتن دفتری برای رسیدگی به موارد شکایت اساتید و پژوهشگران در این زمینه در داخل دانشگاه و ارجاع آنها به مقامات قضایی، به منظور ایجاد احصاص امنیت در خصوص مالکیت فکری و معنوی در پژوهشگران و اساتید
ه) آشنا ساختن خیرین با سیاست های علم و فناوری ابلاغ شده از طرف مقام معظم رهبری در طی یک جلسه و درخواست برای تشکیل جامعه خیرین علم و فناوری در کشور و استان ها
و) برگزاری جلسات مرتب و منسجم با اعضا کلیدی جامعه خیرین علم و فناوری و گزارش هزینه های انجام شده و نتایج به دست آمده به آنها و نیز ارائه چنین گزارش هایی در صداو سیما جهت پر اهمیت جوه دادن جایگاه علم و فناوری و موضوع حمایت خیرین
ز) اختصاص جایزه فناوری برتر برای نفرات اول تا پنجا هم ( تعدا زیاد نفرات به جهت تشویق به ارائه ایده های فناورانه و تبدیل آنها به محصول است)
ح) برقراری ارتباط علمی بین دانشگاه ها با دعوت از اساتید یا اعزام اساتید جهت سخنرانی یا گذراندن دوره های آموزشی کوتاه مدت تا 3 ماه
ط) حمایت از گذراندن دوره های تکمیلی 6 ماهه برای دانشجویان دکتری تخصصی و PhD
ی) برقراری ارتباط علمی و تبادل تجربیات مدیریتی بین مراکز رشد و پارک های علم و فناوری خارج از کشور
ک) ایجاد بنگاه ارزش گذاری دانش فنی، متشکل از صاحبنظران متخصص رشته مربوطه و افراد صاحبنظر و صاحب تجربه در صنعت و اقتصاد
6– گسترش همكاري و تعامل فعال، سازنده و الهام بخش در حوزه علم و فناوري با ساير كشورها و مراكز علمي و فني معتبر منطقه‌اي و جهاني بويژه جهان اسلام همراه با تحكيم استقلال كشور، با تأكيد بر :
1-6- توسعه صنايع و خدمات مبتني بر علوم و فناوري‌هاي جديد و حمايت از توليد و صادرات محصولات دانش بنيان و متكي بر فناوري‌هاي بومي بويژه در حوزه هاي داراي مزيت و ظرفيت، با اصلاح امر واردات و صادرات كشور .
2-6- اهتمام بر انتقال فناوري و كسب دانش طراحي و ساخت براي توليد محصولات در داخل كشور با استفاده از ظرفيت بازار ملي در مصرف كالاهاي وارداتي .
3-6- استفاده از ظرفيت‌هاي علمي و فني ايرانيان مقيم خارج و جذب متخصصان و محققان برجسته ساير كشورها بويژه كشورهاي اسلامي حسب نياز .
4-6- تبديل ايران به مركز ثبت مقالات علمي و جذب نتايج پژوهش‌هاي محققان، نخبگان علمي و نوآوران ساير كشورها بويژه جهان اسلام .
الف) شناسایی و دعوت از اساتید و دانشجویان دوره دکتری تخصصی و PhD مقیم خارج جهت ارائه سخنرانی های علمی و آشناسازی آنان با فرصت های شغلی و تحقیقاتی و حمایت های کشور در این زمینه
ب) دعوت از اساتید بین المللی شناخته شده در زمینه ای تخصصی مختلف جهت تدریس برای دانشجویان دوره تخصصی و PhD
ج) حمایت از نشریات دانشگاهی با در نظر گرفتن نیروی کاری مشخص، و حمایت های لازم از اعضاء هیات مدیره نشریات
د) حمایت مالی تشویقی از نشریات علمی که ارتقاء در در طی سالهای فعالیت داشته اند.